Мемлекет басшысы елдегі су тапшылығы мәселесін тез арада шешуді және бұл мәселені шешуде «Болу, көрінбеу» деген нақты қағиданы ұстануды тапсырды.
2023 жылдың 17 тамызында Астанада «Байтақ жасыл» партиясы ұйымдастырған дөңгелек үстелде Қазақстанның су стратегиясы қаралды. Ауыз су мен су ресурстарының жетіспеушілігі мәселелерін кешенді шешу жолдарын министрліктер мен тиісті ведомстволардың өкілдері, сарапшылар мен халықаралық мамандар талқылады.
Қатысушылар: Су ресурстарын басқару агенттігін құруды ұсынды. Ол елдің су қауіпсіздігіне толық жауап беріп, Мемлекет басшысына тікелей бағынуы тиіс. Судың 80 пайызы шетелден келетіндіктен, бұл геосаяси мәселе.
Агенттіктің мақсаты – еліміздің су ресурстарының тиімді стратегиясын әзірлеу, оның орындалуын бақылау және басқару.
Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар вице-министрі Азидуллин Ғалидолла суға қатысты жағдай мен құзырлы органдардың қабылдап жатқан шараларына тоқталды.
Шараны ұйымдастырушы «Байтақ» қазақ жасылдар партиясының төрағасы Азаматхан Әміртаев су ресурстарының тапшылығы тек елімізде ғана емес, бүкіл әлемде өзекті мәселелердің бірі екенін айтты.
Дегенмен, Қазақстан Орталық Азия елдері арасында бұл мәселе бойынша көшбасшылардың бірі болып табылады. Бұл ауыз су тапшылығына да, ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіп қажеттіліктеріне арналған суға да қатысты. Ал шұғыл шаралар қабылданбаса, 2050 жылға қарай Қазақстанда су тапшылығы 3 есеге артуы мүмкін.
Ұлттық сарапшы Ерлан Бадашев 20 жылдан кейін тұщы су тапшылығы айтарлықтай өсетінін айтты. Қазірдің өзінде еліміздің су ресурстары көрші елдермен салыстырғанда өте шектеулі.
SocioExpert зерттеуіне сәйкес, біз жыл сайын сумен жабдықтау желілерінің тозуы салдарынан судың 40% жоғалтамыз. Еліміздегі барлық сумен жабдықтау желілерінің жалпы ұзындығы шамамен 98 мың км құрайды, ал 2022 жылы тозу 43% құрады.
Аябергенов Азамат су шаруашылығы саласында білікті мамандардың тапшылығына тоқталды. «Байтақ» Жасылдар партиясы бұл мәселені барлық аймақтарда тұрақты бақылауда ұстайды. Дөңгелек үстелдің өзекті мәселелерінің бірі Түркістан қаласында (Қазақстан Республикасы) Орталық Азиядағы гидротехникалық және су дипломатиясы бойынша студенттерді дайындайтын институт құру туралы ұсыныс болды. Ғылыми-зерттеу базасын дамыту.
«Best Decision KZ» компаниясының директоры Камалетдинов Ильфат тиімділік үшін барлық процестерді бақылауға алу қажет екенін айтты – мониторинг, жобалау, монтаждау/құрылыс және тазалау құрылыстарын одан әрі пайдалану.
Марат Муминов «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-да уран өндіруді айтарлықтай арттыруға және өнімнің өзіндік құнын төмендетуге, оның экологиялық тазалығын арттыруға, жер асты суларының ластануын жоюға қабілетті инновациялық препаратты МКҰ сынақтан өткізу қажеттілігі туралы айтты.
Қатысушылар да талқылап, шешім қабылдады:
- Суды пайдаланудың жаңа бас сұлбасын әзірлеу қажеттілігі. Осы уақытқа дейін елімізде су ресурстарын дұрыс пайдалануды реттейтін стратегиялық құжат та, заң да жоқ.
- Су мәселесінде әлі де тиімсіз болып табылатын Су кодексінің жобасына түзетулер енгізу.
- «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне су қорын қорғау және пайдалану мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заң жобасы. Ол суару (жерді жасанды суару) және құрғату (инфильтрацияланған және жер асты суларын жинауға және жоюға арналған инженерлік-техникалық құрылым) жаңа заңға тәуелділікті қамтуы керек.
- Жер үсті және жер асты суларының мониторингі мен есебіне жауапты мамандандырылған қызметті дайындаудың маңыздылығы. Бізде бұл қызмет болмағандықтан, еліміздегі жер үсті және жер асты суларының саны мен сапасы туралы объективті ақпарат жоқ.
Енді су ресурстарының бірыңғай ақпараттық жүйесін құру және жаңа Су кодексінде суды есепке алу мен мониторингілеу шараларын қарастыру маңызды. - Елімізде суды үнемдейтін технологияларды енгізу деңгейінің төмендігі. Су кодексі су пайдаланушыларды суды үнемдейтін жаңа технологияларды қолдануға міндеттеуге тиіс.